Övladınızın sağlamlığı hər valideyn üçün ən vacib məsələdir. Uşaqlarda ürək xəstəliyinin əlamətləri nələrdir sualı isə valideynləri tez-tez narahat edən mövzulardandır.
Ürək xəstəlikləri yalnız böyüklərdə deyil, həm də uşaqlarda müşahidə oluna bilər. Erkən diaqnostika və müalicə uşağın sağlamlığı və həyat keyfiyyəti üçün həlledici əhəmiyyət daşıyır.
Uşaqlarda ürək problemləri anadangəlmə (doğuşdan olan) və ya qazanılmış (həyat boyu inkişaf edən) ola bilər. Anadangəlmə ürək qüsurları dünyaya gələn hər 100 uşaqdan təxminən 1-də müşahidə olunur və bu, doğuşdan olan anomaliyalar arasında ən çox rast gəlinənlərdəndir.
Digər tərəfdən, infeksiyalar, iltihabi proseslər və ya digər xəstəliklər nəticəsində inkişaf edən qazanılmış ürək xəstəlikləri də uşaqlıq dövründə ortaya çıxa bilər.
Uşaqlarda ürək xəstəliklərinin əsas növləri
Uşaqlarda ürək xəstəlikləri iki əsas kateqoriyaya bölünür:
Anadangəlmə ürək qüsurları: Bunlar hamiləlik dövründə ürəyin düzgün formalaşmaması nəticəsində yaranır. Ürək çatışmazlığı, deşiklər, qapaq problemləri və damar anomaliyaları bu qrupa daxildir.
Qazanılmış ürək xəstəlikləri: Doğulduqdan sonra müxtəlif səbəblərdən inkişaf edən problemlərdir. Revmatik ürək xəstəliyi, miyokardit (ürək əzələsinin iltihabı), endokardit (ürək qapaqlarının infeksiyası), aritmiyalar və Kawasaki xəstəliyi bu kateqoriyaya aiddir.
Uşaqlarda ürək xəstəliyinin əlamətləri
Uşaqlarda ürək xəstəliyinin əlamətləri yaşdan, problemin növündən və şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Bəzi əlamətlər doğuşdan dərhal görünə bilər, digərləri isə aylar və ya illər sonra üzə çıxa bilər.
Körpələrdə ürək problemlərinin əlamətləri
Yenidoğulmuş və körpələrdə ürək xəstəliklərinin əlamətləri aşağıdakılardır:
- Əmizdirmə çətinliyi: Körpə tez yorulur, az süd əmir və ya əmizik zamanı təngnəfəslik göstərir
- Ağırlıq artımında problem: Normal böyümə göstəricilərinə çata bilmir
- Dərinin və dodaqların göyərmə (sianoz): Xüsusilə ağlama və ya qidalanma zamanı
- Tez nəfəs alma: Dəqiqədə 60-dən çox nəfəs alma
- Həddindən artıq tərləmə: Xüsusilə əmizdirmə zamanı
- Ayaqların və qarının şişməsi: Maye yığılmasının əlaməti ola bilər
Böyük uşaqlarda ürək xəstəliyinin əlamətləri
Yaşı böyük uşaqlarda aşağıdakı əlamətlər ürək problemlərini göstərə bilər:
- Yorğunluq və zəiflik: Normal fəaliyyətlərlə məşğul olmaqda çətinlik
- Təngnəfəslik: Fiziki aktivlik zamanı və ya istirahət vəziyyətində belə
- Sinə ağrısı və ya narahatlığı: Döş qəfəsində təzyiq, sıxılma hissi
- Huşun itirilməsi və ya başgicəllənmə: Xüsusilə fiziki fəaliyyət zamanı
- Ürək döyüntüsünün hiss olunması: Nizamsız və ya çox sürətli ürək döyüntüsü
- Ayaqlarda və topuqlarda şişkinlik: Ürək çatışmazlığının əlaməti ola bilər
- Davamlı öskürək: Xüsusilə gecələr və ya uzanma zamanı
Təcili diqqət tələb edən xəbərdarlıq əlamətləri
Aşağıdakı əlamətlər təcili tibbi yardım tələb edir:
- Dərinin və dodaqların qəfil göyərmə
- Şiddətli təngnəfəslik və ya nəfəs alma çətinliyi
- Huşun itirilməsi
- Sinədə şiddətli ağrı
- Çox sürətli və ya çox yavaş ürək döyüntüsü
- Ayaqlarda qəfil və kəskin şişkinlik
- Yüksək hərarət ilə birlikdə sinə ağrısı
Uşaqlarda ürək xəstəliklərinin səbəbləri
Anadangəlmə ürək qüsurlarının səbəbləri arasında:
- Genetik faktorlar və ailə tarixçəsi
- Hamiləlik dövründə ana infeksiyaları (krasnuxa, qızılca)
- Hamiləlik zamanı alkoqol və ya narkotik istifadəsi
- Bəzi dərmanların təsiri
- Diyabetli anaların körpələri
Qazanılmış ürək xəstəliklərinin səbəbləri:
- Viruslu və ya bakterial infeksiyalar
- Streptokok infeksiyası sonrası revmatik qızdırma
- Autoimmun xəstəliklər
- Vitaminlərin çatışmazlığı (xüsusilə B vitaminləri)
- Obesite və qeyri-sağlam həyat tərzi
Uşaqlarda ürək xəstəliyinin diaqnostikası
Həkim uşağınızda ürək xəstəliyindən şübhələnərsə, aşağıdakı müayinələri təyin edə bilər:
Fiziki müayinə: Həkim stetoskopla ürək səslərini dinləyir, şümləri yoxlayır və şişkinliyə baxır.
Elektrokardioqrafiya (EKQ): Ürəyin elektrik aktivliyini ölçür və ritm problemlərini aşkar edir.
Exokardioqrafiya (ürək ultrasəsi): Ürəyin strukturunu və funksiyasını görüntüləyir, qapaq problemlərini və qüsurları göstərir.
Döş qəfəsi rentgeni: Ürəyin ölçüsünü və şümlərin vəziyyətini qiymətləndirir.
Qan testləri: İltihab, infeksiya və ya digər problemləri aşkar edir.
Holter monitoru: 24-48 saat ərzində ürək ritmini izləyir.
Kardiyak MRT və ya KT: Daha ətraflı görüntüləmə üçün istifadə olunur.
Uşaqlarda ürək xəstəliklərinin müalicəsi
Müalicə yanaşması problemin növündən və şiddətindən asılıdır:
Dərman müalicəsi: Ürək funksiyasını yaxşılaşdıran, ritmi tənzimləyən və ya təzyiqi azaldan dərmanlar.
Cərrahi əməliyyat: Bəzi anadangəlmə qüsurlar cərrahi yolla düzəldilməlidir. Müasir cərrahiyyə üsulları çox təhlükəsiz və effektivdir.
Kateter prosedurları: Açıq əməliyyata ehtiyac olmadan bəzi problemləri düzəltməyə imkan verir.
Elektrik stimulyasiyası: Ritm problemləri üçün pacemaker və ya defibrilator quraşdırılması lazım ola bilər.
Həyat tərzi dəyişiklikləri: Sağlam qidalanma, fiziki aktivlik və çəki idarəsi.
Uşaqlarda ürək sağlamlığını qorumaq üçün tövsiyələr
- Hamiləlik dövründə düzgün qidalanma və tibbi nəzarət
- Uşağın vaxtında peyvəndlənməsi
- Sağlam və tarazlı qidalanma
- Nizamlı fiziki aktivlik
- Sağlam çəkinin saxlanması
- Streptokokkal infeksiyaların düzgün müalicəsi
- Müntəzəm tibbi yoxlamalar
- Ailə tarixində ürək xəstəliyi varsa, erkən skrininq
Tez-Tez verilən suallar
1. Körpələrdə ürək xəstəliyinin ilk əlamətləri necə görünür?
2. Uşaqlarda ürək xəstəliyi nə vaxt həkimə müraciət tələb edir?
3. Anadangəlmə ürək xəstəlikləri müalicə olunur mu?
4. Uşaqlarda ürək xəstəliyi fiziki aktivliyə necə təsir edir?
Diqqət: Bu məqalədəki məlumatlar ümumi informasiya məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət əvəz edə bilməz.
