Ürək, bədənimizin ən vacib orqanlarından biridir və onun sağlamlığı ümumi rifahımız üçün əsas şərtdir. Ürək xəstəliklərinin diaqnozunda və müalicəsində müasir tibb bizə bir sıra effektiv alətlər təqdim edir.
Bu alətlərdən biri də ürəyin dərinliklərinə baxmağa imkan verən qeyri-invaziv bir üsul olan Exokardioqrafiya (EXO)-dır. Bu blog yazısında EXO Exokardioqrafiya haqqında bilməli olduğunuz hər şeyi ətraflı şəkildə araşdıracağıq.
Exokardioqrafiya (EXO) nədir?
Exokardioqrafiya (EXO), ürəyin quruluşunu, funksiyalarını və qan axınını ultrasəs dalğaları ilə görüntüləyən bir testdir. Bu, “ürək ultrasəsi” kimi də tanınır.
EXO sayəsində ürək qapaqcıqları, ürək divarları, ürək əzələlərinin hərəkətləri və böyük damarlar haqqında detallı məlumat əldə etmək mümkündür. Ən əsası isə, bu, ağrısız və radiasiya ehtiva etməyən tamamilə təhlükəsiz bir müayinə üsuludur.
Bəs necə işləyir? Yüksək tezlikli səs dalğaları (ultrasəs) bədənə göndərilir. Bu dalğalar toxuma və qan axınına dəyərək geri əks olunur.
Əks olunan bu səs dalğaları (əks-sədalar) xüsusi bir kompüter tərəfindən emal edilərək real vaxt rejimində hərəkətli ürək görüntülərinə çevrilir. Doppler exokardioqrafiya isə qan axınının sürətini və istiqamətini təhlil edərək daha ətraflı məlumat verir.
Exokardioqrafiya (EXO) nə üçün istifadə edilir?
EXO, ürək sağlamlığının geniş spektrini qiymətləndirmək üçün istifadə edilir.
Onun əsas tətbiq sahələri bunlardır:
Qapaq xəstəlikləri: Ürək qapaqcıqlarının struktur və funksional vəziyyətini qiymətləndirmək.
Ürək çatışmazlığı: Ürək əzələsinin qovma gücünü və funksiyasını dəyərləndirmək.
Anadangəlmə ürək qüsurları: Körpələrdə və ya böyüklərdə anadangəlmə ürək patologiyalarını aşkarlamaq.
Laxta və şişlər: Ürək daxilindəki laxtaların və ya şişlərin müəyyən edilməsi.
Perikard xəstəlikləri: Ürək zarı (perikard) xəstəliklərini, məsələn, perikardial efüziyanı (maye yığılması) diaqnoz etmək.
Ürək əzələsinin vəziyyəti: Ürək divarlarının qalınlığını və hərəkətlərini araşdırmaq.
Hipertoniyanın təsiri: Yüksək təzyiqin ürək üzərindəki təsirlərini qiymətləndirmək.
Əməliyyat sonrası izləmə: Ürək əməliyyatlarından sonra ürək funksiyalarına nəzarət etmək.
Simptomların səbəbi: Döş qəfəsi ağrısı və ya təngnəfəslik kimi şikayətlərin altında yatan ürək xəstəliklərini araşdırmaq.
Exokardioqrafiya necə aparılır?
EXO müxtəlif növlərdə tətbiq oluna bilər, lakin əsas prinsip eynidir: ultrasəs dalğaları ilə ürəyi görüntüləmək.
Transtorakal Exokardioqrafiya (TTE): Ən geniş yayılmış və ilk seçilən üsuldur. Xəstə kürəyi üstə və ya sol tərəfi üstə uzanır. Döş qəfəsinə bir gel çəkilir və ultrasəs probu bu bölgəyə yerləşdirilərək ürəyin görüntüləri alınır. Prosedur adətən 15-30 dəqiqə çəkir.
Transözofageal Exokardioqrafiya (TEE): Daha detallı və yüksək ayırdetməli görüntülər lazım olduqda istifadə edilir. Bu üsulda, nazik bir ultrasəs probu xəstənin qida borusuna yerləşdirilərək ürəyə daha yaxın bir mövqedən görüntüləmə aparılır. Bu prosedur üçün adətən yüngül sedasiya tələb olunur.
Stres Exokardioqrafiya: Ürəyin fiziki yük və ya dərman vasitəsilə stres altında necə fəaliyyət göstərdiyini qiymətləndirmək üçün aparılır. Adətən ürək əzələlərinin qanla təchizatını araşdırmaq üçün istifadə olunur.
Doppler Exokardioqrafiya: Qan axınının sürətini və istiqamətini ölçərək qapaq funksiyaları və damar tıxanıqlığı haqqında məlumat verir.
Kontrast Exokardioqrafiya: Damar yolu ilə kontrast maddə yeridilərək ürəyin strukturlarının və qan axınının daha aydın görünməsi təmin edilir.
3D Exokardioqrafiya: Ürəyin üç ölçülü görüntülərini əldə edərək anatomik strukturları daha detallı incələməyə imkan verir.
Fetal Exokardioqrafiya: Hamiləlik zamanı körpənin ürək inkişafını qiymətləndirmək və anadangəlmə ürək qüsurlarını aşkarlamaq üçün istifadə olunur.
Exokardioqrafiya (EXO) nəticələri necə təqdim edilir?
Exokardioqrafiya nəticələri bir hesabat şəklində təqdim edilir və ürəyin ölçüləri, yığılma gücü (pompalama funksiyası), qapaqcıqların vəziyyəti, divar hərəkətləri və qan axınının sürəti kimi parametrləri əhatə edir.
Bu məlumatlar, pasiyentin klinik vəziyyəti ilə birlikdə ixtisaslı bir kardioloq tərəfindən qiymətləndirilir. Nəticələr ürək çatışmazlığı, qapaq xəstəlikləri, anadangəlmə qüsurlar və digər ürək problemlərinin diaqnozuna kömək edir və müalicə planının hazırlanmasında vacib rol oynayır.
