Kardiologiya, ürək və qan-damar sisteminin xəstəliklərini öyrənən, diaqnostika edən və müalicə edən tibb sahəsidir. Bu sahənin mütəxəssisləri isə kardioloq həkimlər adlanır.
Dünyada ölüm səbəbləri arasında ürək-damar xəstəliklərinin birinci yerdə olduğunu nəzərə alsaq, kardioloqların rolu əvəzsizdir.
Bir çox insan kardioloqa yalnız “ürək ağrısı” və ya “infarkt” zamanı müraciət etmək lazım olduğunu düşünür. Lakin bu, tamamilə yanlış yanaşmadır. Kardioloqların məşğul olduğu problemlərin spektri çox genişdir.
Bəs, kardioloq həkimlər hansı xəstəlikləri müalicə edirlər?
Bu məqalədə biz kardiologiyanın əhatə etdiyi əsas xəstəlik qruplarını, bu xəstəliklərin səbəblərini, əlamətlərini və müasir müalicə üsullarını ətraflı şəkildə nəzərdən keçirəcəyik.
Kardioloq həkimlər hansı xəstəlikləri müalicə edirlər?
Kardioloqun müalicə spektri çox genişdir. Gəlin ən çox rast gəlinən xəstəlik qruplarına nəzər salaq:
Ürəyin işemik xəstəliyi və miokard infarktı
Bu, kardiologiyada ən çox rast gəlinən problemdir. Ürək əzələsini qidalandıran damarlara “koronar arteriyalar” deyilir.
Zamanla bu damarların divarlarında xolesterin və kirəc yığıntıları (ateroskleroz) əmələ gəlir, damar mənfəzi daralır.
Stenokardiya (Sinə Ağrısı): Daralma nəticəsində ürək əzələsi, xüsusən fiziki gərginlik zamanı kifayət qədər oksigenli qan ala bilmir. Bu, döş qəfəsində ağrıya səbəb olur.
Miokard İnfarktı (Ürək Tutması): Əgər bu kirəc yatağı (plak) cırılarsa, üzərində sürətlə tromb (qan laxtası) əmələ gəlir və damarı tamamilə tıxayır. Damarın qidalandırdığı ürək əzələsi sahəsi oksigensiz qalaraq məhv olmağa başlayır. Bu, təcili tibbi yardım tələb edən həyati təhlükəli bir vəziyyətdir.
Arterial hipertoniya (Yüksək qan təzyiqi)
Hipertoniya, qanın damar divarlarına göstərdiyi təzyiqin xroniki olaraq normadan (adətən 140/90 mm c.s.-dan) yüksək olmasıdır.
Çox vaxt heç bir əlamət vermədiyi üçün “səssiz qatil” adlanır. Kardioloqlar hipertoniyanı müalicə edirlər, çünki nəzarətsiz yüksək təzyiq aşağıdakı fəsadlara yol açır:
Ürək damarlarının zədələnməsi (infarkt riski)
Ürək çatışmazlığı (ürək əzələsinin qalınlaşması və zəifləməsi)
Böyrək çatışmazlığı
Görmə problemləri
Kardioloq həkimlər təzyiqi normada saxlamaq üçün dərman müalicəsi və həyat tərzi dəyişiklikləri təyin edirlər.
Ürək çatışmazlığı
Bu, ürəyin tamamilə dayanması demək deyil. Ürək çatışmazlığı, ürək əzələsinin zəifləməsi və ya sərtləşməsi nəticəsində bədənin ehtiyaclarını ödəmək üçün kifayət qədər qan qova bilməməsi vəziyyətidir.
Buna səbəb keçirilmiş infarkt, nəzarətsiz hipertoniya, qapaq xəstəlikləri və ya kardiomiopatiyalar ola bilər. Əsas əlamətləri təngnəfəslik və ayaqlarda şişkinlikdir.
Kardioloqlar bu xroniki vəziyyəti idarə etmək, simptomları yüngülləşdirmək və ömrü uzatmaq üçün müalicə aparırlar.
Aritmiyalar (Ürək Ritminin Pozulması)
Ürəyin özünün mürəkkəb “elektrik sistemi” var. Bu sistem ürəyin ritmik və nizamlı şəkildə yığılmasını təmin edir. Aritmiya bu elektrik sistemindəki hər hansı bir pozğunluqdur.
Taxikardiya: Ürəyin həddən artıq sürətli döyünməsi (dəqiqədə 100-dən çox).
Bradikardiya: Ürəyin həddən artıq yavaş döyünməsi (dəqiqədə 60-dan az).
Atrial Fibrilyasiya (Səyrici Aritmiya): Ən çox rast gəlinən ciddi aritmiyadır. Ürəyin yuxarı kameraları (qulaqcıqlar) nizamsız və çox sürətli titrəyir. Bu, insult riskini kəskin şəkildə artırır. Kardioloqlar aritmiyaların diaqnostikası və müalicəsi ilə məşğul olurlar (dərman, kardiostimulyator/peysmeyker, ablasiya).
Ürək qapaq xəstəlikləri (qazanılmış və anadangəlmə)
Ürəkdə qanın düzgün istiqamətdə axmasını təmin edən dörd qapaq var. Bu qapaqlar “qapılar” kimidir.
Qapaq xəstəlikləri iki cür olur:
Stenoz (Daralma): Qapaq tam açıla bilmir, sərtləşir və qanın keçidini çətinləşdirir.
Regurgitasiya (Çatışmazlıq): Qapaq tam bağlana bilmir və qan geriyə axır (“sızdırır”).
Bu problemlər anadangəlmə ola bilər və ya sonradan (məsələn, revmatik qızdırma, infeksiyalar və ya yaşlanma nəticəsində) qazanıla bilər.
Kardioloq həkimlər bu qapaqların vəziyyətini qiymətləndirir və lazım gəldikdə cərrahi və ya invaziv müalicəyə yönləndirirlər.
Anadangəlmə ürək qüsurları
Anadangəlmə ürək qusurları Bunlar doğumdan etibarən mövcud olan struktur problemləridir. Bəziləri yüngül olur və heç bir müalicə tələb etmir, bəziləri isə mürəkkəbdir və cərrahi müdaxilə tələb edir.
Kardioloqlar (xüsusən uşaq kardioloqları) bu qüsurların diaqnozu, izlənməsi və müalicəsi ilə məşğul olur (məsələn, qulaqcıqlararası və ya mədəciklərarası çəpər defektləri – “ürəkdə deşik”).
Kardiomiopatiyalar və miokardit
Kardiomiopatiya: Bu, birbaşa ürək əzələsinin özünün xəstəliyidir. Əzələ çox qalınlaşa (hipertrofik), genişlənə (dilatasion) və ya sərtləşə (restriktiv) bilər. Bu vəziyyətlər ürəyin qan qovma qabiliyyətini pozur.
Miokardit: Ürək əzələsinin iltihabıdır. Buna çox vaxt virus infeksiyaları səbəb olur.
Perikardit: Ürəyi əhatə edən “kisə”nin (perikard) iltihabıdır.
Aorta və periferik damar xəstəlikləri
Kardioloqun işi təkcə ürəklə bitmir. Onlar həmçinin bədənin digər əsas damarları ilə də məşğul olurlar.
Aorta Anevrizması: Bədənin ən böyük arteriyası olan aortanın divarının zəifləyərək genişlənməsi (şar kimi şişməsi). Cırılarsa, ölümcül ola bilər.
Periferik Arteriya Xəstəliyi: Ayaqları qidalandıran damarların ateroskleroz səbəbindən daralması. Bu, yeriyərkən ayaqlarda ağrılara səbəb olur.
Tez-tez Verilən Suallar (FAQ)
Kardioloq və ürək-damar cərrahının fərqi nədir?
Hər döş qəfəsi ağrısı ürəkdən xəbər verirmi?
Hansı yaşdan etibarən profilaktik kardioloq müayinəsindən keçmək lazımdır?
Ürək üçün ən faydalı qidalar hansılardır?
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
